Leeuwenstaartmakaak

Uiterlijk

Leeuwenstaartmakaken hebben een zwarte vacht. Je herkent ze aan de grijze manen rondom hun gezicht. Hierdoor worden ze ook wel baardapen genoemd. Aan het einde van hun staart hebben ze een klein kwastje. Deze staart lijkt een beetje op die van een leeuw en vandaar de naam ‘leeuwenstaartmakaak’. Bij leeuwenstaartmakaken zijn de mannetjes groter dan de vrouwtjes.
Net als alle andere makaken hebben ook deze apen wangzakken. Hier past bijna evenveel eten in als in hun maag en ze gebruiken de wangzakken om voor een korte tijd voedsel in op te slaan! Tot slot hebben leeuwenstaartmakaken, net als andere Apen van de Oude Wereld, een verhard, eeltachtig stuk huid  (ischial callosities) op hun billen waardoor ze eenvoudig op takken kunnen zitten en slapen.

Leefgebied

Leeuwenstaartmakaken komen uitsluitend voor in het Zuidwesten van India. Ze leven daar in de tropische regenwouden en berghellingen van het West-Ghats gebergte. 

Leefwijze

Het zijn sociale dieren die leven in groepen van vier tot dertig dieren. In zo’n groep leven een paar volwassen mannen met ca. twee keer zoveel vrouwen en jongen. Eén van de mannetjes is de alfa man en de leider van de groep. Mannen wisselen regelmatig van groep. Ze sluiten zich dan aan bij een reeds bestaande groep en vestigen zich middels een vijandige overname. Binnen de groep kent elke dier zijn plaats: er is een duidelijke rangorde. De mannen onderhouden onderling weinig contact met elkaar en blijven vaak op afstand. De vrouwen blijven in de groep en kennen een duidelijke, lineaire hiërarchie.

Gedrag

Leeuwenstaartmakaken kennen zo’n zeventien verschillende geluiden waarmee ze elkaar dingen duidelijk maken. Ze communiceren ook veel met gezichtsuitdrukkingen en lichaamshouding. Ook hun staart speelt een rol. Zo hebben dominante dieren hun staart deels omhoog staan, terwijl dieren die lager in de rangorde staan of angstig zijn hun staart juist laten hangen. Leeuwenstaartmakaken zijn erg territoriaal. De mannen laten zo nu en dan een luide roep horen waarmee ze laten weten waar ze zijn en wat hun gebied is. Overdag zijn leeuwenstaartmakaken druk met zoeken naar voedsel. Hun grote wangzakken stoppen ze vol met eten. Later eten ze het voedsel op een rustig moment op. Ze wrijven dan met hun hand over hun wang om het voedsel tevoorschijn te halen.

Voortplanting

Vruchtbare vrouwtjes krijgen een duidelijke zwelling onder hun staart. Voor de mannen is dat hét signaal om te paren. Leeuwenstaartmakaken paren bijna het hele jaar door met elkaar. De vrouwtjes hebben dan een draagtijd van rond je 170 dagen totdat het jong geboren wordt. Die jongen hebben bij de geboorte een heel zachte, bijna pluizige vacht. Na ongeveer twee maanden krijgen ze een ‘volwassen’ vacht en de karakteristieke grijze manen. Als de mannetjes acht jaar zijn, zijn ze geslachtsrijp. De vrouwtjes zijn dat al eerder: als ze vier jaar oud zijn. Hun eerste jong krijgen ze meestal als ze ongeveer zes jaar zijn. De vrouwen blijven hun hele leven in de groep waar ze zijn geboren. Jonge mannetjes sluiten zich aan bij vrijgezellengroepen en proberen later een groep over te nemen.

Situatie in het wild

Het leefgebied van de leeuwenstaartmakaken wordt steeds kleiner en is het erg versnipperd. Op dit moment zijn er drie subpopulaties die niet met elkaar verbonden zijn. Dit komt doordat mensen de bossen kappen en er bijvoorbeeld thee- en koffieplantages of wegen aanleggen. Deze Makakensoort is heel gevoelig voor verstoringen van hun leefgebied. Zij kunnen zich slecht aanpassen. Bovendien kunnen ze maar moeilijk bij elkaar komen doordat hun leefgebied zo versnipperd is en het veel risico met zich mee brengt om elkaar te bereiken. Bovendien wordt er op leeuwenstaartmakaken gejaagd vanwege hun vlees of voor de illegale handel – ondanks dat ze een beschermde soort zijn.

In Apenheul

In Apenheul leefde jarenlang een leeuwenstaartmakaak met diabetes: Billy, de leider van de groep. Iedere ochtend kreeg hij zijn insuline-spuit. Hier was hij speciaal voor getraind. Inmiddels is Billy overleden, maar een speciaal verhaal blijft het.

Populatiemanagementprogramma 

Apenheul is onderdeel van het Europese populatiemanagementprogramma (EEP) voor leeuwenstaartmakaken. Door samen te werken met andere internationale dierentuinen, houden we een genetisch gezonde en demografisch stabiele populatie van deze soort in dierentuinen in stand die als reservepopulatie dient.

Leuke weetjes

• Leeuwenstaartmakaken hebben grijze manen rondom hun gezicht. Daarom worden ze ook wel baardapen genoemd.
• Tijd om te slapen? Dan kruipen de leeuwenstaartmakaken hoog in de boom tegen elkaar aan. Dankzij het eeltvlak op hun billen, slapen ze moeiteloos zittend op een tak!