Manteltamarin

Uiterlijk

Manteltamarins zijn herkenbaar aan hun zwarte haarloze kop en puntige oren. Hun borst en armen zijn wit, de rug is bruinig en de staart is aan de buitenkant donkerbruin en oranjeachtig aan de binnenkant. De mannetjes en de vrouwtjes zien er hetzelfde uit. Manteltamarins zijn klauwapen, ook wel dwergapen genoemd. Net als andere dwergapen hebben ze geen platte nagels, maar klauwtjes. Daarmee kunnen ze zich goed vasthouden aan bomen en takken, zelfs verticaal.

Leefgebied

In het wild leven manteltamarins in secundaire regenwouden en aan de randen van moeras. Ze leven in een klein gebied, vlakbij de Braziliaanse miljoenenstad Manaus. 

Leefwijze

Manteltamarins leven in gemengde groepen, maar de samenstelling kan per groep verschillend zijn. Zo kan een groep bijvoorbeeld uit meerdere niet aan elkaar verwante volwassen mannen en volwassen vrouwen bestaan. De meest voorkomende samenstelling echter is die van  één volwassen vrouw en meerdere mannetjes. Deze leefwijze zien we slechts bij weinig apensoorten! Andere dwergapensoorten leven in de klassieke familievorm van man, vrouw en hun jongen. Manteltamarins leven in groepen tot zo’n twaalf dieren.

Voortplanting

Manteltamarins leven in familiegroepen met meerdere niet verwante mannen en vrouwen. Alleen het dominante vrouwtje plant zich voort en zorgt zo voor nageslacht. De overige, lager geplaatste, vrouwtjes worden vaak seksueel onderdrukt door het dominante vrouwtje. In de urine van het dominante vrouwtje zitten feromonen. De geur van dit stofje wordt opgevangen door de lager geplaatste vrouwtjes waardoor de eisprong wordt onderdrukt. Manteltamarins krijgen – net als veel andere dwergapen – over het algemeen een tweeling. Voor de moeder is het best een zware taak om die kleintjes groot te brengen. Daarom heeft de vader een grote rol bij de opvoeding. Hij draagt de jongen mee op zijn rug. De kleintjes komen dan alleen bij hun moeder om te drinken. Vaak krijgt de vader ook de hulp van de overige dieren in groep, ook van de niet verwante volwassen mannetjes.

Gedrag

Manteltamarins communiceren op verschillende manieren. Een van de manieren is ‘tong flicking’: ze bewegen hun tong heel snel achter elkaar in en uit hun mond.  Dit kan een herkenningssignaal zijn, of een manier om boosheid of nieuwsgierigheid te tonen. ‘Tong flicking’ komt vaak voor in combinatie met ‘head flicking’, waarbij het hoofd snel op en neer wordt bewogen. Verder communiceren manteltamarins veel met geuren. Net als vele andere dwergapensoorten hebben ook manteltamarins geurklieren. Door geuren en urine achter te laten op takken en bladeren maken ze duidelijk wat hun territorium is.

Situatie in het wild

In het wild worden manteltamarins in Brazilië ernstig bedreigd. Ze leven in een gebied vlakbij de miljoenenstad Manaus, die maar blijft doorgroeien en uitbreiden. Hierdoor gaat er steeds meer leefgebied van de manteltamarins verloren en de tamarins hebben al zo’n ontzettend klein leefgebied. De manteltamarins worden daarom steeds vaker gezien in aangetast bos of in tuinen van villa’s in de buitenwijken van Manaus. Ook wordt er op manteltamarins gejaagd om ze vervolgens te verhandelen als huisdier.

In Apenheul

De manteltamarins leven in Apenheul op het Apenboompad. Daar lopen ze los tussen de bezoekers. Ze leven daar samen met verschillende andere loslopende apensoorten.

Fokprogramma 

Apenheul is onderdeel van het Europese fokprogramma (EEP) voor manteltamarins. Door samen te werken met andere internationale dierentuinen, houden we een genetisch gezonde en demografisch stabiele populatie van deze soort in dierentuinen in stand die als reservepopulatie dient.

Leuke weetjes

• In het wild slapen manteltamarins vlak bij elkaar in klimplanten en op takken. In Apenheul slapen ze bij elkaar in een speciaal slaaphuisje.
• Manteltamarins zijn veel gevoeliger voor stress dan andere dwergapensoorten. Ook in het wild zijn de aapjes vrij gevoelig voor veranderingen.